System Bezpieczeństwa Narodowego RP
Podstawowym zadaniem polskiej polityki bezpieczeństwa jest rozwój sprawnego, wydajnego, właściwie zorganizowanego systemu bezpieczeństwa państwa zawarty w Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP, podpisanej przez Prezydenta RP w dniu 12 maja 2020 r.
Na system ten składają się wszystkie odpowiedzialne za bezpieczeństwo w świetle Konstytucji RP i właściwych ustaw organy oraz instytucje należące do władz ustawodawczych, wykonawczych i sądowniczych, w tym parlament, Prezydent RP, Rada Ministrów i centralne organy administracji rządowej.
Ważnymi jego elementami są Siły Zbrojne RP oraz służby i instytucje rządowe zobowiązane do zapobiegania i przeciwdziałania zagrożeniom zewnętrznym, zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, prowadzenia działań ratowniczych oraz ochrony ludności i mienia w sytuacjach nadzwyczajnych, a także - w zakresie przewidzianym w Konstytucji RP i właściwych ustawach - władze samorządowe oraz inne podmioty prawne, w tym przedsiębiorcy tworzący potencjał przemysłowo-obronny.
Potencjał bezpieczeństwa narodowego służy realizacji interesów narodowych i osiąganiu celów strategicznych. Jego wzmacnianie wyraża dbałość o bezpieczeństwo Polski i jest wkładem w umacnianie zdolności obronnych NATO i UE.
System bezpieczeństwa narodowego obejmuje siły, środki i zasoby przeznaczone przez państwo do realizacji zadań w tym obszarze, odpowiednio zorganizowane, utrzymywane i przygotowywane. Składa się on z podsystemu kierowania i podsystemów wykonawczych:
podsystem kierowania jest kluczowym elementem systemu bezpieczeństwa narodowego. Tworzą go organy władzy publicznej i kierownicy jednostek organizacyjnych, wykonujący zadania związane z bezpieczeństwem narodowym, wraz z organami doradczymi i aparatem administracyjnym oraz procedurami funkcjonowania i stosowną infrastrukturą.Jego fundamentem są trwałe zasady ustrojowe. Szczególna rola w kierowaniu bezpieczeństwem narodowym przypada Parlamentowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i Radzie Ministrów. Istotnym elementem podsystemu kierowania bezpieczeństwem narodowym jest zarządzanie kryzysowe,
podsystemy wykonawcze to siły i środki przewidziane do realizacji zadań w obszarze bezpieczeństwa narodowego, pozostające w dyspozycji organów kierowania bezpieczeństwem. Dzielą się one na podsystemy: operacyjne (potencjały obronny i ochronny) oraz wsparcia (potencjały społeczny i gospodarczy).
Podsystemy operacyjne przeznaczone są do wykorzystywania szans, podejmowania wyzwań, redukowania ryzyk i przeciwdziałania zagrożeniom o charakterze polityczno-militarnym i pozamilitarnym. Podsystemy wsparcia zasilają je odpowiednimi zdolnościami i zasobami.
W skład podsystemu operacyjnego wchodzą potencjały obronny i ochronny:
potencjał obronny stanowią: profesjonalne Siły Zbrojne RP oraz również różne aspekty funkcjonowania polskiej dyplomacji, służb specjalnych działających na rzecz obronności oraz polskiego przemysłu obronnego i związanego z nim potencjału naukowo-badawczego,
potencjał ochronny wspiera państwo w realizacji zadań z zakresu bezpieczeństwa narodowego. Tworzony jest on przez: wymiar sprawiedliwości, służby specjalne, państwowe służby, straże i inspekcje wyspecjalizowane w ochronie porządku publicznego, służby ratownictwa i ochrony ludności, elementy zarządzania kryzysowego, Straż Graniczną, Służbę Celną; podmioty sektora prywatnego (firmy ochrony osób i mienia); organizacje pozarządowe (zwłaszcza społeczne organizacje ratownicze). Istotną rolę odgrywają tu podmioty odpowiedzialne za ochronę bezpieczeństwa cybernetycznego oraz za przeciwdziałanie i zwalczanie terroryzmu i ekstremizmu.
W skład podsystemu wsparcia wchodzą potencjały społeczny i gospodarczy:
potencjał społeczny w tym kapitał ludzki, jest ważnym czynnikiem warunkującym wzrost gospodarki narodowej, sprawność państwa, aktywność społeczeństwa obywatelskiego oraz ogólną poprawę jakości życia obywateli. Nowoczesny system edukacji publicznej i szkolnictwa wyższego, a także upowszechnienie różnych form uczenia się przez całe życie służą wykształceniu społeczeństwa aktywnego i mobilnego. Istotnym elementem rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego jest edukacja na rzecz bezpieczeństwa,
potencjał gospodarczy w którym kluczowym czynnikiem jest energetyka i system transportowy.
Zgodnie z przyjętymi priorytetami organizuje się i prowadzi następujące rodzaje działań strategicznych w sferze bezpieczeństwa, w zakresie:
1. Działań obronnych, do których zaliczamy działania:
dyplomatyczne,
militarne,
służb specjalnych,
w sferze produkcji obronnej.
2. Działań ochronnych, do których zaliczamy działania:
wymiaru sprawiedliwości,
osłony kontrwywiadowczej,
w sferze przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu i ekstremizmu,
zapewnienia bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni,
bezpieczeństwa informacyjnego w tym ochrony informacji niejawnych,
ochrony infrastruktury krytycznej,
utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego,
w ramach zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego (ratownictwo i ochrona ludności),
ochrona granicy państwowej,
ochrona najważniejszych organów administracji publicznej,
zarządzania kryzysowego,
w sferze przeciwdziałania i zwalczania zjawisk korupcyjnych i korupcjogennych, w ramach ochrony zdrowia.
3. Działań społecznych, do których zaliczamy działania:
ochrony i umacniania tożsamości narodowej,
mediów na rzecz bezpieczeństwa,
w sferze przeciwdziałania zagrożeniom dla bezpieczeństwa demograficznego,
w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego.
4. Działań gospodarczych, do których zaliczamy działania:
w zakresie wzmacniania bezpieczeństwa finansowego,
w sferze zwiększania bezpieczeństwa energetycznego,
w ramach utrzymywania rezerw strategicznych,
wzmocnienia bezpieczeństwa żywnościowego,
w zakresie ochrony środowiska naturalnego,
w sferze zapewnienia bezpieczeństwa kluczowych struktur przestrzennych gospodarki narodowej,
w ramach badań naukowych i prac rozwojowych na rzecz bezpieczeństwa.