Z zakresu działalności Uniwersytetu wynika, że może brać udział w realizacji różnych zadań w ramach systemu bezpieczeństwa narodowego.
Uniwersytet jest powołany do kształcenia i wychowywania oraz prowadzenia badań naukowych. Przez swoja działalność przygotowuje ludzi do samodzielnego rozwiązywania zadań, uczestniczy w rozwoju nauki, ochrony zdrowia, sztuki i innych dziedzin kultury. Zadania te realizuje utrzymując więzi z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami oraz instytucjami naukowymi, naukowo-dydaktycznymi, kulturalnymi, oświatowymi, gospodarczymi, a także zakładami opieki zdrowotnej.
Za wdrożenie ww. zadań przyjętych w Systemie Bezpieczeństwa Narodowego w działach administracji rządowej odpowiada właściwy minister, który opracowuje strategię działania dla ministerstwa, a także dla podległych i nadzorowanych jednostek organizacyjnych.
Uniwersytet Jagielloński jest Uczelnią podległą Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Uczelnia realizuje zadania w ramach działów administracji rządowej:
1. Szkolnictwo Wyższe i Nauka
Nadrzędnym celem działań jest wspieranie bezpieczeństwa państwa poprzez budowanie społeczeństwa opartego na wiedzy i tworzenie wykształconych zasobów osobowych, upowszechnianie innowacyjności i nowych technologii w oparciu o potencjał środowisk naukowych i system szkolnictwa wyższego. Niezbędne jest stworzenie warunków do jak najszerszych kontaktów krajowych ośrodków akademickich i badawczych z placówkami zagranicznymi oraz do znaczącego udziału tych ośrodków w międzynarodowych projektach badawczych, w ramach współpracy naukowo-technicznej i wymiany intelektualnej.
Prowadzone badania naukowe musza się koncentrować - przy uwzględnieniu możliwości finansowych państwa - na dziedzinach umożliwiających zmniejszenie dystansu technologicznego dzielącego Polskę od wysoko rozwiniętych członków UE.
W tym kontekście, szczególna wagę należy przywiązywać do skrócenia czasu wdrażania wyników badan naukowych, monitorowania kierunków rozwoju nauki, a także systematycznego zwiększania nakładów na badania naukowe, zgodnie z założeniami strategii lizbońskiej - w tym również na badania z zakresu bezpieczeństwa oraz tworzenia warunków do bardziej efektywnego pozyskiwania funduszy UE na badania naukowe. Pomocne w tym będzie zapewnienie szybkiego przepływu wyników badan do gospodarki narodowej, powiązania jej z nauka dzięki współfinansowaniu tej ostatniej oraz zdynamizowanie rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego poprzez wspieranie inicjatyw sektora prywatnego.
Ważnym zagadnieniem jest zapewnienie należytej ochrony własności intelektualnej i stworzenie warunków, które zachęcałyby osoby wysoko wykwalifikowane lub posiadające wyjątkowe umiejętności do kontynuowania swej kariery zawodowej w kraju. Niezbędna jest także aktywizacja środowisk naukowych i pracowników szkolnictwa wyższego wokół problemów bezpieczeństwa i obronności oraz promowanie tych zagadnień jako powszechnego obowiązku i dobra ogólnego obywateli.
Jednym z nadrzędnych celi jest edukacja dla bezpieczeństwa, która obejmuje działalność służącą zdobywaniu przez obywateli wiedzy i umiejętności z zakresu bezpieczeństwa. Priorytetowe znaczenie ma podnoszenie świadomości społecznej w kwestii rozumienia zagrożeń dla bezpieczeństwa oraz kształtowanie kompetencji pozwalających w sposób celowy i racjonalny reagować na nie. Istotne jest także zwiększanie efektywności działania administracji publicznej w sprawach bezpieczeństwa poprzez ustawiczne podnoszenie kwalifikacji i zdolności do skutecznego reagowania na zagrożenia.
2. Zdrowie
Nadrzędnym celem służby zdrowia jest rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa zdrowotnego oraz zapewnienie ochrony i ratowania życia i zdrowia ludności we wszystkich stanach funkcjonowania państwa, w tym zwłaszcza zahamowanie tendencji do ekspansji chorób przewlekłych, związanych ze współczesna cywilizacja, oraz zbliżenie Polski pod tym względem do standardów UE.
Biorąc pod uwagę rosnące zagrożenia zdrowia i życia dużych grup ludności w wyniku działań terrorystycznych, w tym terroryzmu radiacyjnego, chemicznego i bioterroryzmu, a także zdarzeń masowych i katastrof o różnorodnym charakterze, należy posiadać odpowiednio przygotowane i zmobilizowane siły i środki medyczne na szczeblu centralnym, wojewódzkim i samorządowym. Powinny one służyć szybkiemu rozpoznawaniu zagrożeń oraz ratowaniu życia i zdrowia poszkodowanej ludności bez naruszenia zasadniczej struktury organizacyjnej i funkcjonalnej jednostek ochrony zdrowia. Istnieje konieczność precyzyjnego unormowania prawnego prowadzenia akcji ratowniczych i określenia źródeł ich finansowania. Należy rozbudować system ratownictwa medycznego i wyposażyć go w nowoczesny sprzęt szybkiej diagnostyki oraz ratowania i utrzymania życia.
Istotnym zadaniem w zakresie ochrony zdrowia jest utrzymywanie rezerw państwowych produktów leczniczych i wyrobów medycznych, a także zestawów sprzętowo-lekowych przechowywanych w szpitalach oraz magazynach Agencji Rezerw Materiałowych, a także w Bazach Sprzętu Specjalistycznego Państwowej Straży Pożarnej. Ochrona zdrowia stanowi także ważne ogniwo w łańcuchu cywilnego wsparcia logistycznego narodowych i sojuszniczych sił zbrojnych, odpowiedzialne za realizacje zadań w zakresie wspólnej obrony oraz kompleksowe i wszechstronne świadczenie wsparcia ze strony państwa - gospodarza.
Zapewnienie właściwego poziomu świadczeń zdrowotnych jest nadrzędnym zadaniem realizowanym przez szereg organów i inspekcji oraz podmioty lecznicze, zaangażowane w proces świadczenia usług medycznych.
Celem strategicznym Rzeczypospolitej Polskiej w sferze obronności jest zapewnienie bezpiecznych warunków realizacji interesów narodowych poprzez ich obronę przed zewnętrznymi zagrożeniami kryzysowymi i wojennymi. Realizacji tego celu służy między innymi planowanie obronne rozumiane jako ustalanie sposobów wykonywania zadań obronnych przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego oraz wykorzystania w tym celu niezbędnych sił i środków, które obejmują programowanie obronne, planowanie operacyjne i przeglądy obronne.
Podczas planowania obronnego dokonuje się podziału zadań pomiędzy poszczególne elementy systemu obronnego państwa, określa się czas ich realizacji oraz wielkość środków przeznaczanych na ich wykonanie.
Zadania obronne - to przedsięwzięcia wykonywane przez organy administracji publicznej w ramach przygotowań obronnych państwa realizowane w czasie pokoju, zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny.
Programowanie obronne - to ustalanie zadań obronnych realizowanych w czasie pokoju, na 10 - letni okres planistyczny rozpoczynający się w roku nieparzystym, ujętych w formie przedsięwzięć rzeczowo-finansowych, w celu utrzymania i rozwoju potencjału obronnego państwa oraz przygotowania Sił Zbrojnych RP, organów administracji rządowej i organów samorządu terytorialnego do działania w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, a także projektowanie środków budżetowych przeznaczonych na ten cel.
Planowanie operacyjne - to ustalanie czynności dotyczących przygotowania i działania organów administracji rządowej i organów samorządu terytorialnego, w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny ujętych w formie zestawów zadań operacyjnych, a także ustalanie sił i środków niezbędnych do ich wykonania.
Przeglądy obronne - to analizy, ankiety, raporty, sprawozdania i inne dokumenty wykonywane okresowo zawierające ocenę stanu przygotowań obronnych oraz kierunki doskonalenia systemu obronnego państwa i poszczególnych jego elementów.
Strukturę programów pozamilitarnych przygotowań obronnych i planowania operacyjnego określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2023 roku w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego. W skład ww. struktury wchodzi:
programowanie obronne
program pozamilitarnych przygotowań obronnych
planowanie operacyjne
Programowanie obronne
Zgodnie z obowiązującym prawem, regulującym problematykę obronności w państwie, jedną z podstawowych dziedzin planowania obronnego jest programowanie obronne. Programowanie obronne odbywa się na podstawie zapisów Strategii Bezpieczeństwa Narodowego oraz ustaleń przyjętych przez Radę Ministrów zakresie programowania przygotowań obronnych Rzeczypospolitej Polskiej na 10 - letni okres planistyczny. Projekt powyższych zapisów sporządza raz na 2 lata minister obrony narodowej we współdziałaniu z innymi organami administracji rządowej rozpoczynający się w roku nieparzystym, z 2 - letnim wyprzedzeniem w stosunku do początkowego roku ich obowiązywania, oraz przedkłada Radzie Ministrów do dnia 31 sierpnia w roku nieparzystym.
Programowanie obronne w państwie jest realizowane w kolejnych etapach planistycznych. Na te okresy opracowuje się również programy pozamilitarnych przygotowań obronnych dla działów administracji rządowej, urzędów obsługujących centralne organy administracji rządowej oraz jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów, ministrów i wojewodów.
Środki finansowe niezbędne do realizacji zadań ujętych w programach pozamilitarnych przygotowań obronnych planuje się w budżetach jednostek organizacyjnych realizujących te zadania.
Program pozamilitarnych przygotowań obronnych powinien zawierać:
- wymagania wobec pozamilitarnych przygotowań obronnych ustalone na 6 - letni okres obowiązywania programu,
- projektowane nakłady na pozamilitarne przygotowania obronne w ciągu 10 - letniego okresu obowiązywania programu, według planowanych przedsięwzięć oraz według części, działów i rozdziałów budżetu państwa,
- przedsięwzięcia rzeczowo-finansowe w zakresie utrzymania i doskonalenia pozamilitarnych struktur systemu obronnego państwa, dotyczące w szczególności:
przygotowania stanowisk kierowania,
realizacji celów Sił Zbrojnych RP przez ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów i kierowników jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów albo ministrów,
realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa - gospodarza,
przygotowania do objęcia militaryzacją jednostek organizacyjnych wykonujących zadania szczególnie ważne dla obronności i bezpieczeństwa państwa,
gromadzenia i utrzymania sprzętu przeznaczonego na potrzeby jednostek zmilitaryzowanych,
budowy i utrzymania infrastruktury transportowej o znaczeniu obronnym,
przygotowania środków transportu na potrzeby Sił Zbrojnych RP oraz jednostek zmilitaryzowanych,
przygotowania systemów łączności na potrzeby obronne,
rozbudowy i utrzymania systemów alarmowania i powiadamiania,
budowy i utrzymania ośrodków wykrywania i analizy skażeń oraz zakażeń,
budowy i utrzymania awaryjnych ujęć wody pitnej,
szczególnej ochrony obiektów ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa,
ochrony zabytków szczególnie cennych dla dziedzictwa narodowego,
szkolenia obronnego,
kontroli wykonywania zadań obronnych;
Planowanie operacyjne
Podstawowym dokumentem przygotowania planowania operacyjnego jest Polityczno-Strategiczna Dyrektywa Obronna, opracowywana i systematycznie uaktualniana na szczeblu państwa. Określa ona sposób funkcjonowania całego systemu obronnego państwa w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny.
Opracowanie planów operacyjnych ma na celu zapewnienie ciągłości podejmowania decyzji organów administracji publicznej, zasilanie zasobami ludzkimi Sił Zbrojnych RP i jednostek zmilitaryzowanych, realizacja zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza poprzez:
ujednolicenie przygotowań struktur administracji publicznej do działania w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny,
ukierunkowanie wykorzystania środków budżetowych na realizację najpilniejszych przedsięwzięć w sferze pozamilitarnych przygotowań obronnych,
wykorzystanie rezerw w sferze organizacyjnej,
stworzenie procedur działania ułatwiających kierowanie w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny;
Planowanie operacyjne obejmuje ustalenie czynności oraz sił i środków w zakresie opracowania planu:
reagowania obronnego RP,
operacyjnego funkcjonowania działów administracji rządowej, jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych,
operacyjnego funkcjonowania administracji rządowej i organów samorządu terytorialnego.
operacyjnego Sił Zbrojnych RP,
szczególnej ochrony obiektów.
Zasadniczą część planu operacyjnego stanowią zadania operacyjne, przez które należy rozumieć zadania realizowane w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny. Usystematyzowane zadania operacyjne tworzą zestawy zadań operacyjnych. Zestawy są przewidziane do realizacji przez określonego ministra kierującego działem administracji rządowej, centralny organ administracji rządowej, wojewodę, kierownika jednostki organizacyjnej podległej lub nadzorowanej przez Prezesa Rady Ministrów lub ministra, albo też określoną grupę tych podmiotów, przy pomocy podległych i nadzorowanych jednostek organizacyjnych.
Warunki organizacyjno-techniczne niezbędne do wykonania planu operacyjnego:
posiadanie infrastruktury technicznej umożliwiającej wykonywanie dokumentów niejawnych,
wyznaczenie do prac planistycznych osób posiadających stosowne poświadczenia bezpieczeństwa,
opracowanie, bądź uaktualnienie regulaminu organizacyjnego jednostki na czas "W".
Zasadnicze przedsięwzięcia związane z opracowaniem planu operacyjnego dotyczą jego wykonywania, uzgadniania i aktualizowania, a w szczególności:
wydania stosownych decyzji (zarządzeń) i wytycznych w sprawie opracowania planu operacyjnego funkcjonowania w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny,
ustanowienia pełnomocnych przedstawicieli ds. planowania operacyjnego w poszczególnych komórkach organizacyjnych;
analiza otrzymanych wypisów z planu nadrzędnego,
opracowania części opisowej planu,
opracowania własnej tabeli realizacji zadań operacyjnych (ustalenie właściwych komórek i jednostek organizacyjnych do realizacji zadań operacyjnych oraz przyporządkowanie im funkcji odpowiednio koordynacyjnej, wykonawczej i współdziałającej),
uzgodnienia planu (poszczególnych części), przedłożenie go do zatwierdzenia właściwym organom,
opracowania załączników planu operacyjnego,
uzgodnienia tabeli i kart realizacji zadań operacyjnych z właściwym organem,
rozesłania wypisów z planu operacyjnego do podległych i nadzorowanych jednostek organizacyjnych,
koordynacji procesu opracowywania kart realizacji zadań operacyjnych;
Podstawowe zasady opracowania planów operacyjnych:
muszą być realne (!!!),
powinny wspomagać zarządzanie podległymi strukturami, nie zaś stwarzać dodatkowe problemy organizacyjne,
muszą opierać się na aktualnym stanie prawnym, posiadanych w danej chwili możliwościach organizacyjnych i finansowych oraz istniejącym potencjale obronnym,
muszą być stale aktualizowane.
Myślą przewodnią funkcjonowania Uczelni - niezależnie od sytuacji - jest zapewnienie warunków do pomyślnego rozwoju państwa poprzez zachowanie możliwie wysokiej jakości i ciągłości kształcenia, tworzenie warunków do prowadzenia studiów, w tym głównie na kierunkach uznanych za szczególnie przydatne dla funkcjonowania gospodarki w warunkach kryzysu i wojny, a także do odbudowy kraju po zniszczeniach wojennych. Ustawa o szkolnictwie wyższym daje właściwemu ministrowi możliwości kształtowania i realizacji polityki państwa w dziedzinie kształcenia kadr, zgodnie z potrzebami gospodarki również w okresie stanu wyjątkowego i wojennego.
Planowanie obronne realizuje Rektor na podstawie wypisu ze strategii działania Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Obowiązujące uregulowania funkcjonalno-organizacyjne działalności, a zwłaszcza duża autonomia i znaczne uprawnienia Rektora w obszarze dotyczącym kierowania Uczelnią, są korzystne również w okresie zagrożenia i wojny, ponieważ pozwalają na wprowadzenie istotnych zmian w funkcjonowaniu bez konieczności oczekiwania na wytyczne ze szczebla centralnego.
W pracach planistycznych Uczelnia realizuje postanowienia właściwych ministrów kierujących działami administracji rządowej - szkolnictwo wyższe i nauka oraz zdrowie, w zakresie:
programowania obronnego,
przeglądów obronnych,
planowania operacyjnego;
W ramach planowania operacyjnego opracowano Plan operacyjny funkcjonowania UJ, który zawiera:
część informacyjną,
część merytoryczną,
część uzupełniającą,
załączniki (obligatoryjne),
załączniki (fakultatywne).
Aby osiągnąć zakładany cel planistyczny Rektor w procesie planowania ocenia zagrożenia i własny potencjał, który może być wykorzystany do przeciwdziałania tym zagrożeniom oraz podejmuje stosowne decyzje. Ustalenia planistyczne powinny wspomagać zarządzanie podległymi strukturami, upraszczać procedury działania, uwzględniając istniejące zasoby finansowe i posiadany potencjał materialny. W planowaniu operacyjnym uczestniczą wytypowane jednostki organizacyjne Uczelni oraz określone osoby funkcyjne. Koordynatorem planowania z upoważnienia Rektora jest kierownik Sekcji Ochrony Informacji Niejawnych i Spraw Obronnych. W planowaniu operacyjnym uwzględnia się aktualne regulacje prawne, możliwości organizacyjno-finansowe wykonawców zadań operacyjnych oraz infrastrukturę uczelni według stanu na dzień, w którym zatwierdzany jest plan operacyjny. Jest to warunek konieczny do zachowania realności planów. Plan operacyjny Uczelni zatwierdza minister właściwy dla działu szkolnictwo wyższe i nauka. Plany operacyjne podlegają aktualizacji, w przypadku zmian w Strategii Bezpieczeństwa Narodowego, Polityczno-Strategicznej Dyrektywie Obronnej RP lub w innych uzasadnionych przypadkach. Aktualizacji dokonuje się w formie aneksu do istniejącego planu operacyjnego, jeżeli wprowadzone korekty nie spowodują zmiany struktury tego dokumentu lub trudności w korzystaniu z niego. W razie braku możliwości aktualizacji w sposób określony podany powyżej, opracowuje się nowy dokument.